Zorgen om de lage vaccinatiegraad: verantwoordelijkheid van de gemeente?

👋 Verschillende gemeenten - waaronder Amsterdam - zijn opgeschrikt door de gevolgen van de lage vaccinatiegraad: verdwenen ziektes komen weer terug. Is dat een landelijk of lokaal probleem? Daarover meer in deze nieuwsbrief. Tegelijkertijd aandacht voor een relatief onbekend instrument: het lokale enquêterecht. Net zoals de Tweede Kamer mogen gemeenteraden enquêtes organiseren en onder meer getuigen (o,a ambtenaren) verhoren. Maar wordt het instrument wel zorgvuldig en proportioneel ingezet? De raad van Amsterdam vroeg om een evaluatie. En met als afsluiter: het grote aantal tegenslagen op het gebied van woningbouw en industrie.

Vaccinaties: code rood

De afgelopen weken was het groot nieuws: kinkhoest en mazelen zijn terug van weggeweest. De schuldige? De dalende vaccinatiegraad.

Ook in Amsterdam is de GGD bezorgd over de dalende vaccinatiegraad. De kans op een uitbraak wordt ‘reëel’ genoemd. Het college van B&W verzond dinsdag een brief om de inspanningen die Amsterdam onderneemt te duiden. Lang verhaal kort: het werkt een beetje, maar nog niet voldoende.

Opvallend: in het slot van de brief legt de wethouder de bal - zoals trouwens gebruikelijk is in Amsterdam - bij het Rijk. De wethouder uit een noodkreet: “Ik roep het Rijk dan ook op om ons te helpen deze intensievere aanpak te bestendigen en uit te breiden door een stevigere structurele financiering van de wijkgerichte aanpak. Samen kunnen én moeten we ervoor zorgen dat onze inwoners blijvend beschermd zijn tegen gevaarlijke infectieziekten.”

Dit is deels in lijn met eerdere uitspraken van de wethouder waarin hij het geen Amsterdams maar een landelijk probleem noemt. Toch opvallend: Amsterdam zou zelf al over voldoende budget moeten beschikken om de nodige acties te zetten. Dit werd al toegezegd in een raadscommissie in oktober. Kennelijk moet het Rijk nu toch gaan bijspringen.

Dat het Rijk daarnaast aan zet is om met strengere wetgeving te komen ben ik het eens. Om die reden is het ook spijtig dat het voorstel van Sophie Hermans over onvoldoende politiek draagvlak lijkt te beschikken in Den Haag.

Tegelijkertijd ligt de verantwoordelijkheid voor de wijkaanpak bij de gemeenten. In Amsterdam bestaan er grote verschillen tussen stadsdelen. Dat is geen landelijk maar een Amsterdams probleem. En de gemeentelijke inzet is er op gericht die verschillen aan te pakken. Daarbij zou het helpen als de gemeente het maximale mogelijk doet en de grenzen opzoekt van wat de gemeente kan doen.

Wat mij betreft moet de gemeente zich (nog) meer inspannen om de graad te verhogen. Als daar middelen voor nodig zijn, kunnen we die uit het gemeentelijk budget halen. Hierover stel ik deze week nog schriftelijke vragen.

Het enquêterecht

Om de positie en de controlerende taak van de gemeenteraad te versterken heeft de wetgever in 2002 (na de dualisering) de gemeenteraad de bevoegdheid toegekend om een ‘lokale enquête’ in te stellen. Op verzoek van de raad is de inzet van dit instrument in Amsterdam geëvalueerd.

Het rapport van Tessa de Vos liegt er niet om en wordt deze week besproken in de raadscommissie AZ. Het instrument is in Amsterdam driemaal ingezet (o.a vanwege de Noord/Zuid-lijn) en eigenlijk op een onjuiste manier. De inzet van het instrument moet proportioneel zijn.

Het is namelijk een zwaar middel (met onder meer getuigenverhoren onder ede) om aan waarheidsvinding te doen en geen politiek verantwoordingsinstrument. Gemeenteraden zien het wel als een manier om verantwoording af te dwingen.

Het onderzoek van de Vos borduurt voort op het proefschrift van Ilse de Haan, waarin al geconcludeerd werd dat gemeenteraden het instrument niet inzetten zoals de wetgever oorspronkelijk bedoeld had. Dat is niet zozeer de schuld van gemeenteraden maar meer van de wetgever: die heeft vrij summier aangegeven hoe het instrument ingezet moet worden. Ik schreef er een korte blog over.

De rapporten die enquêtecommissies publiceren lees ik altijd met grote belangstelling (bijvoorbeeld die van cultuurgebouw Amare uit Den Haag). Het is duidelijk dat het doen van grootschalig onderzoek aansluit bij een behoefte die de raad heeft. Maar ik denk -op grond van het eerder genoemde - ook dat het voor gemeenteraden beter is om meer ‘gewoon’ raadsonderzoek uit te laten voeren en eigenlijk af te zien van lokale enquêtes.

Afsluiter

De gemeente Amsterdam krijgt klap-na-klap te verwerken als het gaat om de woningbouwopgave. De verplaatsing van kunstmestfabriek ICL gaat niet door. Niet alleen vervelend voor ICL (die wilden graag naar een andere plaats) maar ook voor de stad. De voorgenomen verplaatsing werd eerder door het college van B&W nog ‘een kantelpunt’ genoemd in de realisatie van Haven-Stad. ORAM reageerde in de Telegraaf op alle ontwikkelingen onder meer met de constatering dat Haven-Stad nu in de ijskast moet.

Vrijwel tegelijkertijd oordeelde de Raad van State dat het bestemmingsplan Hamerkwartier niet in orde was. Gemeente Amsterdam wil graag woningen bouwen vlak naast een chemiefabriek en daar steekt de Raad van State een stokje voor. Het Parool noemde het ‘een pijnlijke uitspraak voor de gemeente’. Kon de gemeente Amsterdam dit aan zien komen? Ja, als VVD waarschuwden we daar al voor bij de bespreking van het bestemmingsplan in de raad. Toentertijd werd onze motie om rekening te houden met de chemiefabriek weggestemd. Maar zoals het chemiebedrijf zelf aangeeft: Ketjen had bijvoorbeeld graag meegedacht over de woningbouwplannen in de buurt. ‘Dan waren het er misschien 4000 in plaats van 6500. Nu is alles afgeblazen.’

Wat vond je van deze nieuwsbrief? Reageer door een reply te verzenden op deze mail of stuur een mail naar [email protected]