Wordt 2024 het jaar van Amsterdam Nieuw-West?

👋 Nog een heel gelukkig 2024 toegewenst. In deze eerste nieuwsbrief van het jaar staan de ontwikkelingen in Amsterdam Nieuw-West en rondom het Nationaal Programma centraal. Daarnaast ook aandacht voor de vrijheid van meningsuiting van ambtenaren, de nieuwe editie van de biografie van Wilders die is uitgekomen en het voornemen van het college om met behulp van AI leesbare brieven te schrijven.

Amsterdam Nieuw-West

In Amsterdam (Nieuw-)West was de oudejaarsavond weer ‘traditioneel explosief’. Volgens een buurtbewoner op AT5 zag de wijk waar de ME moest optreden eruit als ‘een oorlogsgebied’. De politie gaf iets voor twaalf uur ‘s nachts aan al meerdere keren te hebben moeten optreden. Het ging om grote groepen jongeren die de oudejaarsviering aangrijpen om te rellen en met vuurwerk te gooien.

Stadsdeel Nieuw-West kampt met tal van problemen. Om die de baas te worden is een Nationaal Programma Samen Nieuw-West gestart. Daarvan ligt er nu een uitwerkingsprogramma (PDF).

Meedoen aan het Nationaal Programma heeft gemeente Amsterdam tot nu toe geen windeieren gelegd. In december maakte het Rijk bekend meer dan 27 miljoen euro (Het Parool) beschikbaar te stellen opdat onder meer VVE’s in Nieuw-West hun woningen kunnen verduurzamen.

Fijn en een groot succes voor Amsterdam. Er is duidelijk veel werk gestoken in de aanvraag.

Tegelijkertijd is dat geld Amsterdam ook een beetje aan komen waaien. Bij toekenning van die middelen is ‘prioriteit gegeven aan de stedelijke focusgebieden’ (onder meer de gebieden van de Nationaal Programma’s). Die gemeenten kregen heel veel extra punten voor de rangorde (Nieuw-West werd 14de). De commissie die adviseerde over de toekenning was tegelijkertijd kritisch: concurrerende gemeenten zonder deze gebieden komen daardoor niet meer in aanmerking. Terwijl de toets op de criteria doeltreffendheid, organisatorische gedegenheid en financiële wel goed zou kunnen uitvallen.

Amsterdam kreeg het geld dus niet omdat de stad de zaken perse beter op orde heeft dan andere gemeenten. En dat is natuurlijk wel een ding.

Organisatorische uitdagingen

Komende woensdag gaan wij in de commissie Stedelijke Ontwikkeling praten over hoe het er nu voor staat met de organisatie achter het Nationaal Programma Samen Nieuw-West.

Het concept uitvoeringsprogramma maakt ‘een tikkeltje’ ongerust: er wordt onder meer uitvoerig gesproken over het wantrouwen dat in Nieuw-West de boventoon voert. Tegelijkertijd zien we de analyses uit het convenant in afgezwakte vorm terugkomen. Het dramatisch dieptepunt is voor mij het gebrek aan handhaving terugbrengen naar ‘het versterken van het merk samenleving’.

Ik was niet de enige die hier over viel: Geenstijl zette er ook vraagtekens bij.

Organisatiekracht

De grootste problemen zitten hem nog steeds in de gekozen structuur. Er wordt een web aan allianties in Nieuw-West opgebouwd (de alliantie rondom het Nationaal Programma, allianties binnen de alliantiepartner (o.a Kracht van Nieuw-West) en nu ook weer allianties op wijkniveau). Bij een nadere bestudering blijken dezelfde partijen in al die allianties weer terug te komen.

Is dat een probleem? Dat hoeft niet als er duidelijke, concrete doelen en actielijnen zijn. Dit gecombineerd met duidelijke rollen die passen bij expertises van de alliantiepartijen en verantwoordingstructuren. O ja: en bestuurlijk eigenaarschap. Weten bij wie je aan de bel kan trekken.

Het Nationaal-Programma kiest dan vaak voor het tegenovergestelde: abstracte doelen, rolvervaging en een verantwoordingsstructuur waarbij het bestuurlijk eigenaarschap niet of niet duidelijk geregeld is.

Informatiehuishouding

Ook blijft de informatiehuishouding een ding. Wij willen graag weten hoe het nu precies zit met de lokale munt in Nieuw-West. In een eerdere nieuwsbrief schreef ik daar al over. In antwoord op schriftelijke vragen van D66 Nieuw-West zegt de betreffende GroenLinks dagelijks bestuurder: “Op dit moment is er nog geen concrete activiteit op het vlak van een lokaal betalingssysteem.”

Verder geen antwoord dus. Staat ook helemaal niets over genoemd in het uitvoeringsprogramma.

Toch gaat komende 30 januari bij de “post-kapitalisme Karavaan’ (georganiseerd door GroenLinks!) de projectleider ‘in het opzetten van lokale geldsystemen bij het Nationaal Programma Nieuw West’ hierover vertellen aan de GroenLinks partijleden.

Waarom krijgt de SDC en de raad niet die informatie? Ook niet na herhaaldelijk vragen? Ik moet nu potverdikkeme lid worden van GroenLinks en naar Nijmegen afreizen om te weten wat er in Nieuw-West gebeurt.

Alles bij elkaar lijkt mij een recept voor teleurstelling. Zeker nu de tientallen miljoenen die kant opgaan is het belangrijk dat de boel zo snel mogelijk bestuurlijk op orde komt. Het uitgangspunt van het masterplan was ‘niet alleen halen, maar ook komen brengen’. Of dat uitgangspunt blijft staan is heel spannend.

Jongerenwerk in Nieuw-West

Hoe zit dat nou met dat wantrouwen in Nieuw-West waar ook het uitvoeringsprogramma over spreekt? Toevallig is daar op aanvraag van gemeente Amsterdam een boek over verschenen. Geschreven door de journalist die al eerder onderzoek deed in Nieuw-West.

Recent heeft wethouder Mbarki (PvdA / jongerenwerk) een buitengewoon boeiend boek laten maken (waarvoor alle lof!) over de problemen met het jeugdwerk in (met name) Nieuw-West. In Het Parool vertelt hij daarover. Het boek (Breng de eenvoud terug (PDF)) vertelt weer het vaak pijnlijke verhaal vanuit de praktijk.

Denk aan verhalen over hoe een jongerencentrum in Nieuw-West gesloten moest worden nadat jongeren met jongerenwerkers op de vuist gingen.

Wantrouwen voert hier ook de boventoon: jongerenwerkers wantrouwen ambtenaren en vice versa. De politie kijkt ondertussen met lede ogen toe hoe criminele groeperingen die bewoners en ondernemers intimideren beschutting vinden in jongerencentra die juist bedoeld zijn om jongeren uit de criminaliteit te houden. Tegelijkertijd beconcurreren jongerenwerkers elkaar flink: iedereen werkt graag zelfstandig en vindt dat zijn of haar aanpak beter is dan die van de ander. Dat leidt tot fikse competitie en de weerzin om samen te werken.

Ook pijnlijk voor de wethouder? Niet echt. In het verleden blies Mbarki hoog van de toren (jongerenwerk als oplossing voor de problemen in Nieuw-West) maar nu zijn de geconstateerde problemen juist koren op de molen van de wethouder. Hij wil het Amsterdams jongerenwerk grondig herzien en de geconstateerde problemen bieden daartoe aanleiding. O ja, de problemen met de subsidiesystematiek zijn volgens de wethouder de schuld van marktwerking (!!).

Dat zal zijn achterban fijn vinden, maar in werkelijkheid komen de problemen niet uit de markt maar juist vanuit de gemeente: de gemeente krijgt vrijwel geen grip om het vormgeven van het stelsel. De problemen en de dynamiek is hardnekkig. Het is de afgelopen 15 jaar niet gelukt, de vraag is of het dit decennium wel lukt.

Wel leerzaam: de mantra ‘breng de eenvoud terug’ lijkt mij ook goed op te gaan voor het Nationaal Programma Samen Nieuw-West. Sterker nog: volgens mij is dat precies wat er in de huidige opzet misgaat. Het wordt zo complex gemaakt dat er bijna geen chocola meer van te maken is.

Vrijheid van meningsuiting ambtenaren

Mogen kopstukken die verbonden zijn aan de nationale programma’s hun mening uiten over de verkiezingsuitslag van 22 november? Die vraag werd plotsklaps ook actueel afgelopen weken.

Ron Meyer (SP), Lodewijk Asscher (PvdA) en Marco Pastors (Leefbaar Rotterdam) gaven in de NRC in een gezamenlijk opiniestuk hun mening over de verkiezingsuitslag. Alle drie zijn ze verbonden aan Nationaal Programma’s zoals die ook in Nieuw-West is.

Een persbericht verscheen ook op de website van de Rijksoverheid.

Leuk. Maar eh.. oké. Mogen deze mannen wel hun mening uiten over de verkiezingsuitslag?

Een vraag die daarbij hoort: hoe verhouden de bestuurders van Nationale Programma’s zich eigenlijk tot de gemeente? Zijn ze ambtenaren of medewerkers van zelfstandige entiteiten? Welke richtlijnen gelden voor medewerkers van de Nationaal Programma’s?

Op dit moment woedt er een stevige discussie in hoeverre de vrijheid van meningsuiting van ambtenaren gaat. Die is niet onbeperkt, zo maakt staatsrechtgeleerde Broeksteeg duidelijk in Binnenlands Bestuur.

In de Trouw verscheen er een ingezonden artikel van bestuurskundigen die toelichten waarom het goed is dat die vrijheid beperkt wordt.

In Heerlen stelde de PVV enkele schriftelijke vragen naar aanleiding van de uitspraken van Ron Meyer.

In Rotterdam stelde juist D66 ongeveer dezelfde vraag. Daar juist over Pastors die zei blij te zijn met de uitslag:

Ik denk dat de heren goed in hun recht stonden het opiniestuk in te sturen. Het past bij hun professionele taak. De verkiezingen hebben ook gevolgen voor hun gebieden. Daarnaast is het geen hogere wiskunde om uit te vogelen wie van de drie blij of verdrietig is met de uitslag.

Toch denk ik dat het goed is dat bovenstaande vragen gesteld zijn. Dit omdat het antwoord duidelijker maakt hoe de medewerkers van de nationaal programma’s zich verhouden tot de betreffende gemeenten (en dat kan per gemeente verschillen). Dat zal ook leerzaam zijn voor de situatie in Amsterdam, waar naast Samen Nieuw-West ook Stadsdeel Zuidoost een Nationaal Programma kent.

Biografie Wilders

Na de verkiezingen verscheen de herziene editie van “de tovenaarsleerling”. De biografie van Wilders geschreven door Meindert Fennema. De eerste editie verscheen in 2010 en kreeg daarna nog enkele herzieningen. Fennema is helaas overleden en daarom heeft Geerten Waling de laatste herziening voor zijn rekening genomen. Het boek is nu uitgebracht onder de naam “Geert de Wreker”.

Ik heb het boek met veel plezier gelezen en een beschouwing over geschreven (link naar mijn blog).

Het zwaartepunt van het boek ligt nog steeds bij de periode voor 2010. De ontwikkelingen daarna worden in grotere stappen behandeld. Wel met een interessante scoop: zou zouden Bosma en Wilders al jaren ‘niet meer op speaking terms’ zijn.

De vele conflicten binnen de PVV en de autoritaire stijl van leiden roepen de verwachting op dat Wilders relatief weinig bestuurlijk gedaan krijgt. Toch spreekt zijn geluid (dat bijna 15 jaar al hetzelfde is) nog steeds een groot deel van de kiezers aan. Mogelijk dat meer dualisme in het landsbestuur de oplossing biedt.

Afsluiter

Voor geen enkel raadslid leuk om te lezen: post van het college aan de raad. Natuurlijk zijn de brieven niet alleen bedoeld voor de raad maar voor alle geïnteresseerde Amsterdammers. Toch heb je aardig wat kennis nodig om door die stukken heen te kunnen komen. Jargon, tangconstructies en technisch taalgebruik. Het zit er allemaal in.

Als kunstmatige intelligentie helpt bij het opstellen van betere brieven is dat fijn. Uiteindelijk is het wel belangrijker dat de inhoud klopt dan dat de vorm in orde is. Ik ben benieuwd naar wat er in de toekomst door ChatGPT opgestuurd gaat worden.

Main take-away:

Wat vond je van deze nieuwsbrief? Reageer door een reply te verzenden op deze mail of stuur een mail naar [email protected]