Meer dan duizend zienswijzen vanwege een exploitatieplan..

De Bloemendalerpolder (Weespersluis) en STOER

Het langverwachte eindrapport (‘Sneller, meer, goedkoper) van STOER is openbaar. Daarin is een groot aantal aan voorstellen te vinden om woningbouw te versnellen. Opvallend is dat de adviesgroep drie casussen aanhaalt om het belang van de versnelling te onderstrepen. De derde casus betreft Weespersluis. Een zogenaamd ‘hoofdpijndossier’ dat met de fusie tussen Weesp en Amsterdam nu onder de verantwoordelijkheid valt van de gemeente Amsterdam. Het probleem in het kort: de gebiedsontwikkeling daar wordt geplaagd door vertragingen (onder meer vanwege juridische procedures), een tekort aan voorzieningen en getouwtrek rondom de structuur waarin de ontwikkelaar (GEM) een centrale rol speelt.

Juist rondom dit dossier is er deze week nieuws wat ook precies in het straatje past van STOER.

Met de GEM Bloemendalerpolder is een Samenwerkingsovereenkomst (SUOK) gesloten waarin allerlei afspraken opgenomen staan. De Gemeente Amsterdam wil nu het zogeheten ‘exploitatieplan’ intrekken, omdat het volgens hen overbodig is geworden en juridische procedures vertraagt. Het college stelt dat het plan een rem vormt op verdere gebiedsontwikkeling, wat nadelig is voor de aanleg van voorzieningen in Weespersluis.

Dat voornemen leidt tot de nodige reacties. Meer dan duizend (!!) bewoners hebben een zienswijze ingediend.

Inwoners van Weesp zien het exploitatieplan als ‘een stok achter de deur’ om de ontwikkelaar te houden aan de afspraken. In het bijzonder die om voldoende voorzieningen voor de inwoners te treffen. De inwoners stellen dat het exploitatieplan afspraken bevat waar de ontwikkelaar zich aan moet houden.

Het college meent dat die afspraken voldoende juridisch geborgd zijn in andere documenten waaronder de anterieure overeenkomst (de eerdergenoemde SUOK) inclusief de bijlages. Het exploitatieplan is daarmee overbodig en volgens het college zou ervoor inwoners niets veranderen als dat plan ingetrokken wordt. inwoners betwisten dat. Zij missen onder meer afspraken over de toevoeging van water en groen. Deze discussie is sterk juridisch: het college verwijst uitvoerig naar recente jurisprudentie.

Op verzoek van de bestuurscommissie in Weesp heeft het college werk gemaakt van het beantwoorden van de duizend zienswijzen. Daarbij valt in politiek opzicht het volgende op:

• Het college stelt zich op het standpunt dat het intrekken van het exploitatieplan geen gevolgen heeft voor de positie van de inwoners.

• In het verlengde daarvan stelt het college dat het intrekkingsbesluit ‘een administratief-juridische aanpassing betreft zonder ruimtelijke of beleidsmatige gevolgen. Er worden geen nieuwe beleidsuitgangspunten geïntroduceerd en geen bestaande uitgangspunten ingetrokken.’

• Om bovenstaande redenen heeft het college afgezien van het starten van een formeel adviestraject met de bestuurscommissie in Weesp. Via een ongevraagd advies hebben die alsnog hun mening gegeven.

Als gemeenteraad moeten wij erop kunnen vertrouwen dat het standpunt van het college (er verandert feitelijk niets) juist is. Als lekenbestuur ontberen wij de zeer gespecialiseerde juridische kennis om iets anders te vinden. Tegelijkertijd lijkt het intrekken van het exploitatieplan weldegelijk een beoogd gevolgd te hebben - volgens het college - voor het verminderen van de (vele) juridische procedures. Het college wijst erop dat ‘het bestaan van het exploitatieplan in de afgelopen jaren geleid heeft tot juridische procedures en vertragingen bij de vergunningverlening.’

Is het schrappen van het exploitatieplan juist STOER van het college of wordt met het argument van ‘administratief-juridische aanpassing’ toch rechtsbescherming van de inwoners ontnomen in een zeer complexe gebiedsontwikkeling? Tijdens de commissie zullen wij hier kritisch naar vragen.

Verkeerde prognoses

Los van bovenstaande juridische zaken komen de zorgen van bewoners over het tekort aan voorzieningen echt ergens vandaan: “1000 kinderen meer dan verwacht: door rekenfout gemeente is er een scholentekort in Weespersluis”. Het onvolprezen buurtplatform Leeuw en Sluis berekende dat de gemeente uitging van de verkeerde cijfers. Daarom waren er te weinig scholen ingepland: De rekenfout werd ontdekt door buurtplatform Leeuw en Sluis. Zij maakten een eigen prognose en kwamen op heel andere getallen uit dan de gemeente in maart. “We hadden al zo veel gesprekken gehad die nergens toe leidden, maar onze cijfers maakten veel duidelijk,” zegt Alex van der Baan van het buurtplatform.

Het gevolg van de rekenfout is dat de gemeente Amsterdam nu op korte termijn twee nieuwe basisscholen moet gaan ontwikkelen. Een aantal kinderen in Weespersluis gaat nu naar een tijdelijke school die in 2028 vervangen moet worden.

In de raadsvergadering van mei maakten wij ons al zorgen over de ontwikkelplannen. Toen stelde de toenmalig wethouder R.O (Groot Wassink) nog dat extra ontwikkelen volgens de inschattingen niet nodig zou zijn. Wij dachten - op grond van de groeiprognoses - van wel. Helaas werd onze motie weggestemd..

Zou de gemeenteraad anders hebben gestemd als toen al bekend was dat er een rekenfout zat in de prognoses? Het maakt duidelijk hoe belangrijk het is dat wat het college met de raad deelt ook klopt.

Gemeenschappelijke regelingen

Wie bestuurt de regio? En wie let erop? 🤔

In de regio Amsterdam werken gemeenten en provincie samen aan publieke belangen die gemeentegrenzen overstijgen — zoals het beheer van recreatiegebieden. Denk aan Spaarnwoude of het Twiske: groene gebieden waar je wandelt, festivals bezoekt of gewoon even ontsnapt aan de stad.

Voor zulke samenwerking bestaan ‘gemeenschappelijke regelingen’ (GR’en). Daarin maken overheden afspraken over beleid, geld en uitvoering. Vaak wordt er ook een gezamenlijke organisatie opgericht met een (algemeen en dagelijks( bestuur van wethouders en gedeputeerden. Dat heet verlengd lokaal bestuur.

Tot zover de theorie. In de praktijk wringt het.

Een democratisch gat

Raadsleden staan ver af van deze GR’en. Ze ervaren weinig grip, terwijl ze wel verantwoordelijk zijn voor het publieke geld dat erin omgaat. Daarom is er wetgeving gekomen: gemeenteraden mogen nu onder meer ‘zienswijzen’ indienen — een formele manier om invloed uit te oefenen.

Maar helpt dat?

Niet echt. Want het probleem is niet alleen juridisch, maar ook cultureel. GR’en zijn vaak technisch, ingewikkeld en tijdrovend. Veel raadsleden kiezen ervoor hun aandacht elders te richten. Begrijpelijk, maar het versterkt de afstand.

Recreatieschappen: Spaarnwoude als voorbeeld

Neem het recreatieschap Spaarnwoude. De kosten voor onderhoud en ontwikkeling stijgen, net als het gebruik. De financiering komt grotendeels van de provincie en Amsterdam. Gemeenten als Velsen en Haarlemmermeer dragen relatief minder bij, terwijl zij de effecten van onderinvestering direct merken.

Toch gaat de Amsterdamse raad vaak pas achteraf akkoord met de financiële bijdrage, als het besluit in het algemeen bestuur al genomen is. De zienswijze is dan een formaliteit. De wethouder heeft het algemeen bestuur (AB) al schriftelijk laten weten erg blij te zijn met wat hij (of althans: zijn gemachtigde) in het AB heeft afgesproken. Het college spreekt in die brief namens de raad, die pas veel later de zienswijze vaststelt.

En hoewel er soms discussie is over bijvoorbeeld festivals in het Twiske, is structurele betrokkenheid bij GR’en in Amsterdam geen gewoonte. Dat is een keuze — maar het belemmert andere raden ook in hun positie.

En nu?

Zolang gemeenteraden op afstand blijven, blijft het democratisch tekort bestaan. Misschien wordt het tijd om niet alleen de regels aan te passen, maar het gesprek te voeren over een andere bestuursvorm. Eén waarin ook regionaal beleid écht democratisch gelegitimeerd is.

Afsluiter

De gemeente Amsterdam heeft een stevige tik op de vingers gekregen van de arbeidsinspectie vanwege de interne cultuur en werkomstandigheden. Verbetering wordt geëist. Volgens de verantwoordelijk wethouder is het rapport ‘geen verrassing’: "Dat we stappen moeten zetten om de sociale veiligheid te verbeteren, weten we al langer".

Positieve noot: dit rapport is niet gelekt naar de pers. Wat het college een reisje naar het politiebureau om aangifte te doen bespaart. Vorige week lekte de evaluatie van het facturenfiasco wel naar de pers. Daaruit bleek ook dat intern het bij Amsterdam een puinhoop is.

Beide rapporten worden binnenkort door de raad besproken. In beide gevallen geldt dat het college politiek eindverantwoordelijk is. Daarnaast is ook duidelijk dat de nieuwe gemeentesecretaris (waar nu naar gezocht wordt) een zeer grote uitdaging heeft om de gemeente Amsterdam intern weer op het goede spoor te krijgen.

Wat vond je van deze nieuwsbrief? Reageer door een reply te verzenden op deze mail of stuur een mail naar [email protected]