Beste lezer,

Na een onverwacht intense campagneperiode was deze week het moment daar: er mocht gestemd worden! Door de stikstofproblematiek is er de afgelopen decennia zelden zoveel belangstelling voor provinciale politiek geweest. Ondanks dat zullen de meeste kiezers waarschijnlijk vanwege de Eerste Kamer naar de stembus zijn gegaan. Niettemin is BBB de grootste geworden in alle twaalf de provincies. De meeste realistische duiding van de uitslag komt m.i van Geerten Boogaard op nu.nl

De Eerste Kamer stemde dinsdag nog over een belangrijk voorstel: de datum van de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Minister De Jonge (VRO) wist een meerderheid van de senaat (met wat hulp van de fractie van JA21) te overtuigen dat 1 januari 2024 gehaald zou worden. Of de rest van Nederland dat ook gelooft is nog niet duidelijk. In Amsterdam is er nog werk aan de winkel en daarover meer in deze nieuwsbrief.

In deze nieuwsbrief aandacht voor:

1. Het VTH-beleid Amsterdam

2. Het Erotisch Centrum

3. De Nationale Klimaatraadpleging

In de Binnenlandse Bestuur-editie van 10 maart staat een artikel over het verbieden van reclames door gemeenten. Met een bijdrage van mij! Geen Binnenlands Bestuur bij de hand? Het artikel is hier te vinden als blogbericht.

VTH-beleid Amsterdam

• De invoering van de Omgevingswet zorgt ervoor dat dit jaar honderden pagina’s aan nieuw beleid ingevoerd moet worden.

• De beleidsstukken zijn veelal ondoorgrondelijk voor niet VTH-professionals. Dus ook voor zowel bestuurders, bewoners als volksvertegenwoordigers.

• VTH-beleid ligt op dit moment er inspraak. De opname van meetbare doelen is een stapvoorwaarts. Maar de wijze hoe prioriteiten bepaald worden is lastig navolgbaar.

VTH staat voor ‘vergunningen, toezicht en handhaving’ en is in Amsterdam al jarenlang een zorgenkindje. Vergunningen worden te laat gepubliceerd of pas na veel vertraging verleend, toezicht op de naleving van regels ontbreekt vaak en handhavers zijn volgens veel bewoners onzichtbaar. Het is daarmee een doorn in het oog van veel bewoners die overlast ervaren of mensen die een vergunning nodig hebben om bijvoorbeeld te bouwen.

In veel andere gemeenten is dit niet anders: VTH is arbeidsintensief en in de huidige (krappe) markt zijn er onvoldoende mensen te vinden. Het tekort in het ruimtelijk domein leidt zelfs tot problemen voor de woningbouw.

Met de komst van de Omgevingswet wordt het VTH-stelsel ingrijpend herzien. Helaas levert dat eerder meer werk op dan minder. Daarnaast stelt de wet nieuwe eisen aan het beleidsproces. Dit alles heeft gemeente Amsterdam - na in het verleden ook op de vingers getikt te zijn door de provincie vanwege het gebrek aan meetbare doelen - er toe gedwongen een integraal beleidskader op te stellen van 200 pagina’s dik voor VTH in de Fysieke Leefomgeving (FLO). Het college moet dit vaststellen. Het ligt op dit moment ter inspraak en de stadsdelen mogen er wat van vinden:

Vanuit bestuurskundig perspectief bezien een stap in de goede richting. Tegelijkertijd wordt via een ingewikkelde constructie de volksvertegenwoordiging weggehouden bij het maken van de politiek gevoelige keuzes: welke prioriteiten moet Amsterdam stellen?

Vorig jaar heb ik voor een Noord-Hollandse gemeente hun VTH-beleid mogen evalueren. Toen viel de grote afstand tussen (gemeente)raad en beleid ook op.

Het document is in Amsterdam voor buitenstaanders eveneens ondoorgrondelijk. Dat vond burgemeester Halsema ook, die daarom vroeg om een samenvatting om de besluitvorming voor college en raad te faciliteren. Om onduidelijke redenen is deze samenvatting niet bij de inspraakversie gevoegd. Spoiler: van die samenvatting wordt een buitenstaander (niet VTH’er) ook niet veel wijzer.

Die ondoorgrondelijkheid heeft een keerzijde: VTH is geen populair onderwerp voor raadsleden (of wie dan ook) om in te duiken. De veranderingen die de Omgevingswet met zich meebrengt maakt het wel noodzakelijk om dat te gaan doen. Minister de Jonge (VRO) denkt dat de gemeenten het allemaal op tijd gaan halen (en dan richten de zorgen zich voornnamelijk op de ICT-infrastructuur!), maar in een gemeente kan vrijwel geen bestuurder volgen of dat ook echt zo is.

Het Erotisch Centrum

• In Amsterdam komt er mogelijk een nieuw Erotisch Centrum in Stadsdeel Noord of Zuid.

• Buurtbewoners maken zich ernstig zorgen en vrezen veel overlast.

• Stadsdelen worstelen hoe zij omgaan met de onvrede en de rol van de stadsdeelcommissie.

De afgelopen weken waren in Amsterdam zeer onrustig. Burgemeester Halsema maakte bekend welke locaties in haar ogen geschikt zijn voor de komst van een ‘erotisch centrum’. Voorstanders zien het als een nieuw cultuurpaleis en mogelijkheid om aantal ramen te verminderen op de Wallen, volgens de tegenstanders is het een megabordeel of een ‘sekspaleis’ en vormt het een extra toeristische attractie met gigantische impact op de omgeving. Het EMA is uit boosheid zelfs al naar de Europese Commissie gestapt.

Of de bouw van een erotisch centrum in Noord of Zuid een goed idee is laat ik even in het midden (nou ja, het is geen goed idee). Het dossier roept namelijk andere vragen op: wat kan een stadsdeel doen op dit gebied?

Er is door het college aan stadsdeel Zuid en Noord de vraag gesteld wat men van het plan vindt. Omdat het antwoord zich wel laat raden heeft het college de vraag wat ingekaderd tot onder meer “aan welke randvoorwaarden moet volgens uw stadsdeel worden voldaan om die negatieve impact beheersbaar te houden?”. Het is een klassiek geval van ‘de parkeergarage komt er. U mag zeggen welke kleur deze krijgt’. Wederom laat de gemeente zien weinig te begrijpen van bewonersinspraak. Terwijl het college pretendeert daar goed in te willen zijn.

De ontstane onvrede dwong politici wel tot actie. De stadsdeelcommissieleden wilden een bewonersavond organiseren voor bezorgde omwonenden en ondernemers gefaciliteerd door het stadsdeel. Het college (gesteund door de coalitie) wilde die avond zelf doen na de verkiezingen. Het leidde tot een ingewikkelde touwtrek-wedstrijd. Mag de meerderheid (de coalitiepartijen) een initiatief van de oppositiepartijen blokkeren om een inspraakavond te organiseren? Besluitvorming vindt per meerderheid plaats, maar in een democratie moet er ook ruimte zijn voor de minderheid (oppositie) om van zich te laten horen.

Want kan er wel sprake zijn van de gewenste tegenmacht als die kaart uitgespeeld wordt bij elk gevoelig dossier? Omdat in het bestuurlijk stelsel daar geen duidelijke regels over zijn afgesproken - een van de vele gebreken - ontstond er ook achter de schermen daarover de nodige verwondering en twijfel.

Uiteindelijk organiseerden de oppositiepartijen in het stadsdeel de avond zelf:

De verantwoordelijke dagelijkse bestuurder (D66’er) sprak vervolgens van een ‘partijbijeenkomst’ in plaats van bewonersbijeenkomst (zie artikel hierboven). Misplaatst, omdat het initiatief van de commissie kwam en niet vanuit afzonderlijke partijen. Ongewenst, omdat de dagelijks bestuurder daarmee de positie en de taakstelling van de commissie miskent. Daardoor wordt er onnodig olie op het vuur gegooid in een debat dat al vanaf het begin af aan explosief is.

Wat er ook gaat gebeuren in Zuid of Noord met het Erotisch Centrum, het dagelijks bestuur van Stadsdeel Zuid is in ieder geval al de grote verliezer indien het proces op deze manier ingevuld blijft worden. De ingekaderde adviesvraag (van college aan verlengd bestuur) zal de volgende toets zijn. Het vraagstuk kan daarmee een bepalend karakter krijgen voor de toekomst van het huidige stelsel.

De Nationale Klimaatraadpleging

• Klimaatminister Jetten (D66) wil mogelijk een burgerberaad starten over klimaat. Eerst komt de Tweede Kamer met een eigen tool.

• Online kunnen deelnemers aan deze tool advies geven aan ‘de Tweede Kamer’ over klimaatbeleid.

• Het onderwerp is veelomvattend. Het roept de vraag op wat de werkelijke waarde van de tool is. Advies of iets anders?

20 minuten tijd over? Op https://klimaat.raadpleging.net/ kan je de Tweede Kamer ‘adviseren’ hoe de klimaatdoelen gehaald moeten worden.

Via een boeiende tool (waarin er geschoven kan worden met metertjes en indicatoren) kan je tot een gewenste ‘energie-mix’ komen. De vraag is wel wat dit concreet oplevert. In Amsterdam hebben we ook met diverse digitale tools geëxperimenteerd (waaronder Polis) om bij ingewikkelde vraagstukken (zoals rattenoverlast, ja, dat is best ingewikkeld) bewoners te kunnen betrekken. Dat levert een boel inzichten op, die ook lastig te duiden zijn. Tot één overkoepelend advies komt het in ieder geval niet en m.i kan dat ook niet verwacht worden.

De suggestie lijkt te zijn dat deze tool op basis van alle input wel een advies gaat geven aan de Kamer van wat ‘Nederland vindt’. Het lijkt mij echter eerder een soort van draagvlak-onderzoek te zijn om op een slimme manier te meten welke ‘ingrijpende’ maatregelen bij welke bevolkingsgroepen nog op enig draagvlak kunnen rekenen. De kernboodschap van de tool is dat ‘geen maatregelen’ niet tot de keuzemogelijkheden zullen behoren. Tweede Kamerlid Caroline van der Plas (bekend van TV) zal daar vast nog wat van vinden.